فسخ معامله به دلیل عیب پنهان

_{^{پاسخ - آیا عیب پنهان حق فسخ ایجاد می کند ؟}}

برای تحقق خیار عیب یا همان اختیار برهم زدن عقد به موجب عیب موجود در مبیع باید شرایط زیر محقق باشد:

_{^{وجود عیب در زمان عقد}} 

اصولا عیبی موجب خیار خواهد بود که در زمان عقد موجود باشد. البته این اصل استثنائاتی هم دارد که عبارتند از:
1- اگر عیب، بعد از معامله و قبل از قبض حادث شود در حکم عیب سابق است.
2- اگر عیب بعد از قبض و در زمان خیار مختص مشتری صورت گیرد.
3- گر عیب بعد از تسلیم ایجاد شود ولی این عیب بر اثر عیب سابق باشد.

_{^{شخصی بودن مبیع}}

 در صورتی که مبیع کلی باشدد، پس از آشکار شدن عیب در مصدداقی که فروشنده تسلیم نموده است، مشتری می تواند بدل آن را مطالبه کند و نمی تواند معامله را فسخ نماید مگر اینکه حادثه ای مبیع کلی را منحصر به فرد کرده باشد. در صورتی که مبیع کلی در معین باشد، اگر در بین مقدار معین مبیع سالم وجود داشته باشد، بایع باید مبیع سالم را تحویل دهد و اگر همه ی آن ها معیوب باشند، حق فسخ ایجاد می شود.

_{^{پنهان بودن عیب}}

 اگر عیب موجود در مبیع یا ثمن به گونه ای است که طرف معامله به خوبی آن را مشاهده می کند، دیگر نمی تواند به استناد خیار عیب، عقد بیع را فسخ کند. لازم به ذکر است که اگر عیب پنهان نباشد، اما مشتری متوجه آن نشود، در این صورت خیار عیب وجود دارد و ملاک جهل مشتری بر عیب می باشد نه پنهان یا آشکار بودن عیب.

_{^{عدم تبری از عیوب}}

شرط تبری از عیوب به نوعی اسقاط خیار عیب بوده و مشتری حق فسخ عقد یا اخذ ارش را نداد.
وجود عیب در مبیع موجد دو حق برای خریدار است:
1- حق فسخ: در صورت وجود عیب با مشخصات قانونی، خریدار حق فسخ و برهم زدن عقد را پیدا می کند. در وصورت فسخ عقد خریدار تمام ثمن پرداخته شده را مسترد می دارد یا اگر آن را پپرداخت ننموده است از پرداخت آن خودداری کرده و مبیع معیوب را به فروشنده بازمی گرداند
2- ارش: در این راه،  خریدار عقد را منحل نمی کند بلکه کالای معیوب را نزد خود نگه می دارد و از فروشنده به لحظاا وجود عیب، تفاوت قیمت صحیح و معیوب کالا را به عنوان ارش اخذ می نماید. 
لازم به ذکر است که در صورت تلف، انتقال مبیع به غیر، حادث شدن عیب دیگر در مبیع (مگر در زمان خیار مختص به مشتری)  یا ایجاد تغییر در مبیع تنها موجب حق اخذ ارش برای خریداری بوده و او نمی تواند عقد را فسخ نماید. 
عیب به موجب ماده 426 قانون مددنی به موجب عرف معین گردیده و مصداق یا تعریف مشخی ندارد و می تواند بر حسب زمان یا مکان موارد مختلفی را شامل شود. همچنین، خیار عیب پس از علم به آن فوری است. فوریت خیار عیب و مطالبه ارش عرفی است؛ بدین معنا که شخص می باید به محض اطلاع از عیب در مبیع در اولین فرصت ممکن که انسان عرفا در آن شرایط کاری را فوری انجام می دهد از حق خود استفاده نموده و قرارداد را فسخ نموده یا درخواست ارش نماید.  

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص فسخ معامله به دلیل عیب پنهان}}

♦  در خصوص پرسشی که در مورد فسخ معامله به دلیل عیب پنهان مطرح نمودید باید گفت به موجب قانون خریدار با استناد به خیار عیب حق فسخ معامله را دارد. پنهان بودن عیب نیز در ماده 424 قانون مدنی این چنین تبیین گردیده است که عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است. بنابراین خریدار می تواند به استناد عیب موجود در مبیع با تحققق شرایط بیان شده در متن عقد را فسخ نماید یا از شما مطالبه ی تفاوت قیمت کالای صحیح با کالای معیوب را داشته باشد. 

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{مستندات قانونی - فسخ معامله}} 

ماده ۳۹۶ قانون مدنی
خیارات از قرار ذیل‌اند:
۱) خیار مجلس
۲) خیار حیوان
۳) خیار شرط
۴) خیار تاخیر ثمن
۵) خیار رویت و تخلف وصف
۶) خیار غبن
۷) خیار عیب
۸) خیار تدلیس
۹) خیار تبعض صفقه
۱۰) خیار تخلف شرط
ماده ۴۲۲ قانون مدنی
اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله.
ماده ۴۲۳ قانون مدنی
خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت میشود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد.
ماده ۴۲۴ قانون مدنی
عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.
ماده ۴۲۵ قانون مدنی
عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.
ماده ۴۲۶ قانون مدنی
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت میشود و بنابر این ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود.
ماده ۴۲۷ قانون مدنی
اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین میگردد:
‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.
‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود.
‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.
ماده ۴۲۸ قانون مدنی
در صورت اختلاف بین اهل خبره حد وسط قیمتها معتبر است.
ماده ۴۲۹ قانون مدنی
در موارد ذیل مشتری نمیتواند بیع را فسخ کند و فقط میتواند ارش بگیرد:
۱- در صورت تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
۲- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
۳ -در صورتیکه بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در اینصورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.
ماده ۴۳۰ قانون مدنی
اگر عیب حادث بعد از قبض در نتیجه عیب قدیم باشد مشتری حق رد را نیز خواهد داشت.
ماده ۴۳۱ قانون مدنی
در صورتی که دریک عقد چند چیز فروخته شود بدون اینکه قیمت هر یک علیحده معین شده باشد و بعضی از آنها معیوب درآید‌ مشتری باید تمام آن را رد کند و ثمن را مسترد دارد یا تمام را نگه دارد و ارش بگیرد و تبعیض نمیتواند بکند مگر به رضای بایع.
ماده ۴۳۲ قانون مدنی
در صورتیکه در یک عقد بایع یک نفر و مشتری متعدد باشد و در مبیع عیبی ظاهر شود یکی از مشتریها نمیتواند سهم خود را به تنهایی رد کند و دیگری سهم خود را نگاه دارد مگر با رضای بایع و بنا بر این اگر در رد مبیع اتفاق نکردند فقط هر یک از آنها حق ارش خواهد داشت.
ماده ۴۳۳ قانون مدنی
اگر در یک عقد بایع متعدد باشد مشتری میتواند سهم یکی را رد و دیگری را با اخذ ارش قبول کند.
ماده ۴۳۴ قانون مدنی
اگر ظاهر شود که مبیع معیوب اصلاً مالیت و قیمت نداشته بیع باطل است و اگر بعض مبیع قیمت نداشته باشد بیع نسبت به آن بعض ‌باطل است و مشتری نسبت به باقی از جهت تبعض صفقه اختیار فسخ دارد.
ماده ۴۳۵ قانون مدنی
خیار عیب بعد از علم به آن فوری است.
ماده ۴۳۶ قانون مدنی
اگر بایع از عیوب مبیع تبری کرده باشد به اینکه عهده عیوب را از خود سلب کرده یا با تمام عیوب بفروشد مشتری در صورت ظهور‌عیب حق رجوع به بایع نخواهد داشت و اگر بایع از عیب خاصی تبری کرده باشد فقط نسبت به همان عیب حق مراجعه ندارد.
ماده ۴۳۷ قانون مدنی
از حیث احکام عیب ثمن شخصی مثل مبیع شخصی است.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما