موارد امکان درخواست اعاده دادرسی کیفری

_{^{پاسخ – آیا من می توانم به دلیل دستکاری در پرونده اعاده دادرسی کنم ؟}}

اعاده دادرسی یک راه استثنایی است که هدف ان بازبینی مجدد دعوایی است که یک مرتبه مورد رسیدگی قرار گرفته و رای قطعی در مورد آن صادر شده است و دیگر هیچ راه عادی برای برای شکایت از آن وجود ندارد. 

اعاده دادرسی کیفری فقـط در مورد احكام كيفری قطعی محكوميت به مجازات تجويز مـی شـود، آن هـم در چـارچوبی كـه قانون تعيين كرده است.

موضوع اعاده دادرسي بايد حكم قطعی باشـد و منظـور از حكـم، تـصميمی اسـت كـه دادگـاه صلاحيت دار برای فيصله دادن به دعوای كيفري اتخاذ ميكند.
 

_{^{جهات اعاده دادرسی یا موارد امکان درخواست اعاده دادرسی کیفری}} 

1- کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد. لازم به ذکر است واژه قتل شامل قتل عمد و غير عمد ميشود. همچنین بـه موجـب ظـاهر قـانون ضـرورتي نـدارد شخصي كه ادعاي قتل وي شده در زمان درخواست اعاده دادرسـي نيـز زنـده باشـد، بلكـه كـافي است ثابت شود كه در لحظه ارتكاب جرم  زنده بـوده اسـت
2- چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه‏ ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد. لازم به ذکر است که ظاهر این بند حالتي را بيان ميكند كه ارتكاب جـرم از سـوي چنـد نفـر بـه شـكل مباشرت و شركت باشد. بنابراين، اگر يك نفر به عنوان مباشرت و ديگري بـه عنـوان معاونـت محكوم شده باشد مـشمول ايـن بنـد نمـي گـردد مگـر اينكـه بـه اسـتناد جهـات ديگـر بتـوان درخواست اعاده دادرسي كرد. همچنین ممكن است دو نفر محكوم به ارتكاب جرمي شده باشند كه فقط ارتكـاب آن از سـوي يـك نفـر امكـان دارد. 
3- شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضائی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنان احراز گردد. 
4- درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.
5- در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است. لازم به ذکر است که صرف اقرار شاهد به كـذب شـهادت و نيـز عـدم منتهي شدن تعقيب وي به صدور حكم قطعي از موجبـات اعـاده دادرسـي نخواهـد بـود زیرا این امر باید اثبات گردد. همچنین اگر دلايل ديگري هم وجود داشته و شـهادت شـهود در صدور حکم تأثیر چندانی نداشته باشد از موجبات اعاده دادرسي نخواهد بود.
6- پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد. عبارت ادله جدید در این بند فقط منحصر به ادله سنتي و مرسـوم ماننـد سـند و سوگند نيست، بلكه هر امري را كه قابليت اثبات داشته باشد فرا مي گيـرد. ماننـد اينكـه پـس از صدور حكم به مجازات سرقت به هر دليل معلوم گردد كه محكوم عليـه مالـک مـال موضـوع سرقت بوده است. همچنین لازم به ذکر است که حـادث شـدن بـه معناي پيدايش جديد است و ظاهر شدن هم به معناي آشكار گرديدن امر مجهول و ناشـناخته.
7- عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.

_{^{افراد واجد شرایط درخواست اعاده دادرسی از دیوان عالی کشور}} 

1- محکوم علیه یا قائم مقام قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه همسر و وراث قانونی و وصی او
2- دادستان کل کشور
3- دادستان پرونده
دیوان عالی کشور پس از بررسی درخواست و انطباق آن با یکی از موارد مذکور رسیدگی دوباره را به دادگاه هم عرض صادرکننده حکم قطعی ارجاع می نماید.

در صورتی که دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی را بپذیرد، اجرای حکم را تا زمان رسیدگی دوباره به تعویق خواهد انداخت اما برای جلوگیری از فرار یا مخفی شدن محکوم علیه، از او تأمین لازم گرفته می شود.

لازم به ذکر است که رأی صادره از دادگاه هم عرض تابع مقررات تجدیدنظرخواهی بوده و می توان در مهلت مقرر از آن تجدیدنظرخواهی نمود.
اعاده دادرسی مهلت نداشته و هر زمان قابل طرح در دیوان عالی کشور می باشد. 

پاسخ به پرسش مطرح شده

در پاسخ به پرسش شما باید گفت جهات اعاده دادرسی مخصوص و منحصر است و باید یکی از موارد ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری باشد. اینکه شما ادعای ثبت خلاف اظهارات خود را دارید مسئله ای دیگر می باشد که نیاز به اثبات دارد.

در صورتی که بتوانید اثبات نمایید اظهارات خلاف گفته های شما ثبت گردید شاید بتوان این مورد را مصداق ظاهر شدن واقعه جدید دانست که می تواند جهتی برای اعاده دادرسی باشد.

_{^{مستندات قانونی در خصوص اعاده دادرسی کیفری}}

ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری
درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاهها اعم از آنکه حکم مذکور به اجراء گذاشته شده یا نشده باشد در موارد زیر پذیرفته می شود:
الف- کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.
ب- چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه‏ ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.
پ - شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضائی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنان احراز گردد.
ت- درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.
ث- در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.
ج - پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.
چ- عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.
ماده ۴۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری
اشخاص زیر حق درخواست اعاده دادرسی دارند:
الف- محکوم علیه یا وکیل یا نماینده قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه، همسر و وراث قانونی و وصی او
ب- دادستان کل کشور
پ- دادستان مجری حکم
ماده ۴۷۶ قانون آیین دادرسی کیفری
درخواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور تسلیم می شود. این مرجع پس از احراز انطباق موضوع درخواست با یکی از موارد موضوع ماده (۴۷۴) این قانون، با تجویز اعاده دادرسی، رسیدگی مجدد را به دادگاه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی، ارجاع می دهد و در غیر این صورت قرار رد اعاده دادرسی صادر می نماید.
ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری
در صورتی که رئیس قوه قضائیه رای قطعی صادره از هریک از مراجع قضائی را خلاف شرع بین تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضائیه برای این امر تخصیص می یابد رسیدگی و رای قطعی صادر نماید. شعب خاص مذکور مبنیاً بر خلاف شرع بین اعلام شده، رای قطعی قبلی را نقض و رسیدگی مجدد اعم از شکلی و ماهوی به عمل می آورند و رای مقتضی صادر می نمایند.
تبصره ۱- آراء قطعی مراجع قضائی (اعم از حقوقی و کیفری) شامل احکام و قرارهای دیوان عالی کشور، سازمان قضائی نیروهای مسلح، دادگاههای تجدید نظر و بدوی، دادسراها و شوراهای حل اختلاف می باشند.
تبصره ۲- آراء شعب دیوان عالی کشور در باب تجویز اعاده دادرسی و نیز دستورهای موقت دادگاهها، اگر توسط رئیس قوه قضائیه خلاف شرع بین تشخیص داده شود، مشمول احکام این ماده خواهد بود.
تبصره ۳- درصورتی که رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح و یا رئیس کل دادگستری استان در انجام وظایف قانونی خود، رای قطعی اعم از حقوقی یا کیفری را خلاف شرع بین تشخیص دهند، می توانند با ذکر مستندات از رئیس قوه قضائیه درخواست تجویز اعاده دادرسی نمایند. مفاد این تبصره فقط برای یک بار قابل اعمال است؛ مگر اینکه خلاف شرع بین آن به جهت دیگری باشد.
ماده ۴۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری
هرگاه رای دیوان عالی کشور مبنی بر تجویز اعاده دادرسی باشد یا طبق ماده(۴۷۷) اعاده دادرسی پذیرفته شده باشد اجرای حکم تا صدور حکم مجدد به تعویق می افتد و چنانچه از متهم تامین اخذ نشده و یا تامین منتفی شده باشد یا متناسب نباشد، دادگاهی که پس از تجویز اعاده دادرسی به موضوع رسیدگی می کند، تامین لازم را اخذ می نماید.
تبصره- در صورتی که مجازات مندرج در حکم، از نوع مجازات سالب حیات یا سایر مجازات های بدنی یا قلع و قمع بنا باشد، شعبه دیوان عالی کشور با وصول تقاضای اعاده دادرسی قبل از اتخاذ تصمیم درباره تقاضا، دستور توقف اجرای حکم را می دهد.
ماده ۴۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری
پس از شروع به محاکمه جدید، هرگاه ادله‏ ای که اقامه شده قوی باشد، قرار توقف آثار و تبعات حکم اولی، فوری صادر می شود و دادرسی مطابق مواد این قانون انجام می‏ گیرد.
ماده ۴۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری
هرگاه دادگاه پس از رسیدگی ماهوی، درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می کند. در صورتی که درخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از حکم باشد، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می شود. حکم دادگاه از حیث تجدید نظر یا فرجام خواهی تابع مقررات مربوط است.
ماده ۴۸۱ قانون آیین دادرسی کیفری
اگر جهت اعاده دادرسی، مغایرت دو حکم باشد، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی، هر یک را که صحیح تشخیص دهد، تایید و رای دیگر را نقض می کند و چنانچه هر دو رای را غیر صحیح تشخیص دهد پس از نقض آنها وفق مقررات رسیدگی می کند.
ماده ۴۸۲ قانون آیین دادرسی کیفری
نسبت به حکمی که پس از اعاده دادرسی صادر می شود، دیگر اعاده دادرسی از همان جهت پذیرفته نمی شود. مگر این که اعاده دادرسی از مصادیق ماده (۴۷۷) بوده و مغایرت رای صادره با مسلمات فقهی به جهات دیگری غیر از جهت قبلی باشد و یا رای جدید مجدداً همانند رای قبلی مغایر با مسلمات فقهی صادر شده باشد.
ماده ۴۸۳ قانون آیین دادرسی کیفری
هرگاه شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم غیر قابل گذشت، پس از قطعی شدن حکم از شکایت خود صرفنظر کند، محکوم علیه می تواند از دادگاه صادر کننده حکم قطعی، درخواست کند در میزان مجازات او تجدید نظر شود. در این صورت، دادگاه به درخواست محکوم علیه در وقت فوق العاده و با حضور دادستان یا نماینده او با رعایت مقررات ماده (۳۰۰) این قانون، رسیدگی می کند و مجازات را در صورت اقتضاء در حدود قانون تخفیف می دهد یا به مجازاتی که مناسب تر به حال محکوم علیه باشد، تبدیل می کند. این رای قطعی است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : سرکار خانم داوودی