امکان توافق و تعهد ورثه برای تقسیم ارث قبل فوت مورث 

_{^{پاسخ – آیا ورثه می توانند قبل از فوت مورث در مورد نحوه تقسیم ارث توافق کنند ؟}}

• مفهوم ارث، عبارت است از تصاحب غیرارادی، دارایی و اموال مورث متوفی، برای بازماندگان زنده حین الفوت وی. به عبارت دیگر انتقال مالکیت به وراث، بطور قهری به شرطی که موانع ارث در آنها نباشد تحقق خواهد یافت.
• طبق ماده 861 قانون مدنی، موجبات ارث دو امر است: نسب و سبب:

قرابت نسبی : منظور از قرابت و فامیلی نسبی، قرابتی است که برای انسان از طریق تولد حاصل میگردد. مانند پدر، فرزند، نوه و ..
قرابت سببی : منظور از قرابت و فامیلی سببی، عبارت است از قرابتی است که برای انسان از طریق عقد نکاح و زوجیت شرعی و قانونی مرد با یک زن حاصل میشود.
تحقق هر یک از موجبات مذکور، سبب ارث بردن وارث از مورث نسبی با سببی خود خواهد بود.

_{^{شرایط و ارکان تحقق ارث}} 

1. فوت مورث : به موجب ماده 867 قانون مدنی ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث، تحقق پیدا میکند. منظور از موت حقیقی، فقدان روح و خروج کامل آن از بدن انسان میباشد، و موت فرضی به اصطلاح قانونگذار به کسی اطلاق میشود که مفقود الاثر باشد و مدت 10 سال از مفقودیت وی سپری شده باشد و با منقضی شدن مدت 10 ساله، سن غایب از 75 سال گذشته باشد، بند یک ماده 102 قانون مدنی عادتاً چنین شخص غایبی را زنده فرض نمیکند و با صدور حکم فوت فرضی این غایب، ماترک وی به ورثه اش انتقال مییابد.
2. وجود وارث : ماده 875 قانون مدنی در بیان یکی از شرایط تصاحب ارث متوفی بیان داشته: شرط وراثت، زنده بودن در حین فوت مورث است و اگر حملی باشد در صورتی ارث میبرد که نطفه او حین الفوت منعقد بوده و زنده هم متولد شود، اگر چه فوراً پس از تولد بمیرد.
3. وجود ماترک : بدیهی است که می باید از متوفی مالی به جا مانده باشد تا به عنوان میراث وی به ورثه اش منتقل گردد. اما مطابق ماده 868 قانون مدنی وراث هنگامی به ماترک استحقاق پیدا مینمایند که ابتدا دیون واجبات مالی مرحوم مورث خود را از ترکه خارج نموده و پرداخت نمایند، آنگاه مالکیت شان نسبت به ماترک استقرار خواهد یافت.

در این باره ماده 869 قانون مدنی میگوید؛ حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق میگیرد و باید قبل از تقسیم آن ادا شود از قرار ذیل است:

1- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است

2- دیون و واجبات مالی

3- وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها
به موجب مقررات مواد 880 و 881 مکرر و 882 و 883 و 884 از قانون مدنی، موانع ارث عبارتند از وقوع امری برای کسی که از حیث شرایط، وراثت متوفی را واجد است اما در صورت واقع شدن آن امر، آن شخص، از بردن ارث مورث خود محروم میگردد.

موانعی که قانونگذار به شرح مواد مرقوم به ترتیب احصاء نموده است به شرح زیر است: 
قتل : کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع میشود.
کفر : کافر از مسلم ارث نمیبرد و اگر در بین ورثه متوفای کافری مسلم باشد وارث کافر ارث نمیبرد اگر چه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر مسلم باشند. 
لعان : بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمیبرند و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمیبرد، اما فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث میبرند.
ولد الزنا : ولدالزنا از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمیبرد، اما اگر حرمت رابطه که طفل ثمره آن است نسبت به یکی از ابوین ثابت و نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبهه، زنا نباشد، طفل فقط از این طرف و اقوام او ارث میبرد و بالعکس.
در صورتی که هر یک از موارد چهارگانه درباره وارثی رخ دهد از میراث مورث خویش محروم میگردد و در گواهی حصر وراثت صادره میبایست با دلیل و مدرک اثباتی مربوطه نسبت به آن تصریح گردد. مقصود از گواهی انحصار وراثت عبارت است از صدور تصدیقی بر محصور بودن وراث متوفی به عدد و اشخاص معین و تعیین سهم هر یک از ورثه از ماترک به جای مانده از متوفی به نحو مشترک برای وراث.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص امکان توافق و تعهد ورثه برای تقسیم ارث قبل فوت مورث}}

♦  در پاسخ به پرسش شما در خصوص امکان توافق و تعهد ورثه برای تقسیم ارث قبل فوت مورث باید گفت ارث و تمامی احکام و مقررات آن برای بعد از فوت اشخاص می باد که رعایت آن ها لازم بوده و نمی توان در آنها تغییری ایجاد نود. تقسیم اموال قبل از فوت تابع مقررات ارث نبوده و سهم الارث محسوب نمی گردد.

به همین خاطر فرد مذکور می تواند هرچقدر از اموالش را به هرکسی که خواست منتقل نماید و مقررات انتقال تابع احکام عقدی است که انتقال در قالب آن صورت می گیرد.

♦  بنابراین اولا مادر شما می تواند بدون نیاز به رضایت کسی اموال خود را منتقل نماید، دوما پس از فوت ایشان، سهم الارث پسر دو برابر دختر است و توافق اشخاص از این نظر تاثیری در تغیییر این میزان ندارد و انتقال این میزان سهم الارث به پسر و دختر قهری می باشد.

^{_{مستندات قانونی - تقسیم ارث با توافق ورثه در زمان حیات مورث}}

ماده ۸۶۱ قانون مدنی
موجب ارث دو امر است: نسب و سبب.
ماده ۸۶۲ قانون مدنی
اشخاصی که به موجب نسب ارث میبرند سه طبقه‌اند:
۱.پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.
۲. اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها.
۳. اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها.
ماده ۸۶۳ قانون مدنی
وارثین طبقه بعد وقتی ارث میبرند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد.
ماده ۸۶۴ قانون مدنی
از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث میبرند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد.
ماده ۸۶۵ قانون مدنی
اگر در شخص واحد موجبات متعدده ارث جمع شود به جهت تمام آن موجبات ارث میبرد مگر اینکه بعضی از آنها مانع دیگری باشد‌که در این صورت فقط از جهت عنوان مانع میبرد.
ماده ۸۶۶ قانون مدنی
در صورت نبودن وارث امر ترکه متوفی راجع به حاکم است.
ماده ۸۶۷ قانون مدنی
ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا میکند.
ماده ۸۶۸ قانون مدنی
مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقر نمی‌شود مگر پس از اداء حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق گرفته.
ماده ۸۶۹ قانون مدنی
حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق میگیرد و باید قبل از تقسیم آن اداء شود ازقرار ذیل است:
۱. قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است.
۲.دیون و واجبات مالی متوفی.
۳. وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها.
ماده ۸۷۰ قانون مدنی
حقوق مزبوره در ماده قبل باید به ترتیبی که در ماده مزبوره مقرر است تادیه شود و مابقی اگر باشد بین وراث تقسیم گردد.
ماده ۸۷۱ قانون مدنی
هر گاه ورثه نسبت به اعیان ترکه معاملاتی نمایند مادام که دیون متوفی تادیه نشده است معاملات مزبوره نافذ نبوده و دیان میتوانند آن را بر هم زنند.
ماده ۸۷۲ قانون مدنی
اموال غایب مفقودالاثر تقسیم نمیشود مگر بعد از ثبوت فوت او یا انقضاء مدتیکه عادتاً چنین شخصی زنده نمیماند.
ماده ۸۷۳ قانون مدنی
اگر تاریخ فوت اشخاصی که از یکدیگر ارث میبرند مجهول و تقدم و تاخر هیچ یک معلوم نباشد اشخاص مزبور از یکدیگر ارث‌ نمیبرند مگر آنکه موت به سبب غرق یا هدم واقع شود که در این صورت از یکدیگر ارث میبرند.
ماده ۸۷۴ قانون مدنی
اگر اشخاصی که بین آنها توارث باشد بمیرند و تاریخ فوت یکی از آنها معلوم و دیگری از حیث تقدم و تاخر مجهول باشد فقط آن که ‌تاریخ فوتش مجهول است از آن دیگری ارث میبرد.
ماده ۸۷۵ قانون مدنی
شرط وراثت زنده بودن در حین فوت مورث است و اگر حملی باشد در صورتی ارث میبرد که نطفه او حین‌الموت منعقد بوده و زنده‌ هم متولد شود اگر چه فوراً پس از تولد بمیرد.
ماده ۸۷۶ قانون مدنی
با شک در حیات حین ولادت حکم وراثت نمیشود.
ماده ۸۷۷ قانون مدنی
در صورت اختلاف در زمان انعقاد نطفه امارات قانونی که برای اثبات نسب مقرر است رعایت خواهد شد.
ماده ۸۷۸ قانون مدنی
هر گاه در حین موت مورث حملی باشد که اگر قابل وراثت متولد شود مانع از ارث تمام یا بعضی از وراث دیگر میگردد تقسیم ارث به عمل نمیآید تا حال او معلوم شود و اگر حمل مانع از ارث هیچ یک از سایر وراث نباشد و آنها بخواهند ترکه را تقسیم کنند باید برای حمل حصه‌ای که‌ مساوی حصه دو پسر از همان طبقه باشد کنار گذارند و حصه هر یک از وراث مراعا است تا حال حمل معلوم شود.
ماده ۸۷۹ قانون مدنی
اگر بین وارث غایب مفقود الاثری باشد سهم او کنار گذارده میشود تا حال او معلوم شود در صورتی که محقق گردد قبل از مورث مرده ‌است حصه او به سایر وراث بر میگردد و الا به خود او یا به ورثه او میرسد.
ماده ۸۸۰ قانون مدنی
قتل از موانع ارث است بنابراین کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع میشود اعم از اینکه قتل بالمباشره باشد یا‌ بالتسبیب و منفرداً باشد یا به شرکت دیگری.
ماده ۸۸۱ قانون مدنی
در صورتی که قتل عمدی مورث به حکم قانون یا برای دفاع باشد، مفاد ماده فوق مجری نخواهد بود.
ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی
کافر از مسلم ارث نمی‌برد و اگر در بین ورثه متوفای کافری مسلم باشد وراث کافر ارث نمی‌برند اگرچه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر مسلم باشند.
ماده ۸۸۲ قانون مدنی
بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمیبرند و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمیبرد ‌لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث میبرند.
ماده ۸۸۳ قانون مدنی
هر گاه پدر بعد از لعان رجوع کند پسر از او ارث میبرد لیکن از ارحام پدر و همچنین پدر و ارحام پدری از پسر ارث نمیبرند.
ماده ۸۸۴ قانون مدنی
ولد الزنا از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمیبرد لیکن اگر حرمت رابطه که طفل ثمره آن است نسبت به یکی از ابوین ثابت و نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبهه زنا نباشد طفل فقط از این طرف و اقوام او ارث میبرد و بالعکس.
ماده ۸۸۵ قانون مدنی
اولاد و اقوام کسانی که به موجب ماده ۸۸۰ از ارث ممنوع میشوند محروم از ارث نمیباشند بنابراین اولادی کسی که پدر خود را کشته ‌باشد از جد مقتول خود ارث میبرد اگر وارث نزدیکتری باعث حرمان آنان نشود.
ماده ۹۰۷ قانون مدنی
اگر متوفی ابوین نداشته و یک یا چند نفر اولاد داشته باشد ترکه به طریق ذیل تقسیم میشود:
‌اگر فرزند منحصر به یکی باشد خواه پسر خواه دختر تمام ترکه به او میرسد.
‌اگر اولاد متعدد باشند ولی تمام پسر یا تمام دختر ترکه بین آنها بالسویه تقسیم میشود.
‌اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آنها پسر و بعضی دختر پسر دو برابر دختر میبرد.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما